Korku nedir? Korku, bir bilinmeyen karşısında içgüdüsel olarak bilinmezliğin olduğu bölgeden kaçma mekanizmasıdır. Korku; mutluluk, üzüntü, heyecan gibi diğer duygulardan ayrı düşünülmemeli ve normal karşılanmalıdır. Çocuklar açısından düşündüğümüzde zaten her biri farklı bir bilinmezliğin içerisinde çevreye uyum sağlamaya çalışıyorlar. Bu bilinmezliğin içinde de endişe duymaları, korkmaları ve kaçmaları yaşanılabilecek doğal durumlardandır. Aşağıya gelişim dönemlerine göre korkuları listeleyeceğim. Bilmeliyiz ki bu korkuların öncelikli ve çoğunluklu sebebi yeterince olgunlaşmamış olmalarıdır.

Bebeklik dönemi: Bu dönemde bebek için çevresindeki her şey yabancıdır. Yeni doğan bir bebek parlak cisimlerden, yüksek ve ani sesten, sürekli görmediği insanlardan korkabilir. 2-3 yaşlarına geldiğinde seslere karşı ayrı bu duyarlılık gösterebilir. Araba, kamyon, süpürge, gök gürültüsü gibi yüksek seslerden korkabilir. Hayvanlara karşı korku gelişebilir. Kendisinden büyük nesnelere, oyuncaklardan korkabilir. Bunlarla birlikte yabacı insanlara ilk etapta yanaşmak istemez, korku geliştirebilir.

Okul öncesi dönem: Yani 3-6 yaş döneminde korkularda artış görülür. Bu dönemde çocukların hayal güçleri gelişir. Bu nedenle akıllarından geçen, televizyonda gördükleri ve rüyasında gördükleri her şeyin gerçek olacağına inanırlar. Olağanüstü güçlerden korkarlar, canavar, hayalet gibi korkuları vardır. Bu dönemde okul öncesi eğitime başlamayla birlikte anne babasının onu bırakmasından korkarlar. Kendisinin ya da bir başka sevdiğinin başına kötü bir şey gelmesinden endişelenir ve korku besler.

Okul dönemi: 7-11 yaş arası okul döneminde çocuklar daha çok başarısız olmaktan korkar. Derslerde, sınavlarda başarısız olunca sevilmeyeceklerini hissederler ve yalnız kalmaktan da korkarlar. Yine bu dönemde ölüm korkusu da görülür.

Ergenlik dönemi: Bu dönemde en büyük korkuları ilişkilerdir. Sosyal ortamlarda arkadaşları tarafından beğenilmek isterler. Bu yüzden beğenilmeme korkusu görülebilir. Bu dönemde arkadaşlık ilişkilerine çok önem verirler. Arkadaşlarının düşünceleri onlar için çok kıymetlidir. Arkadaşlarının arasında küçük düşmekten ve onlar tarafından sevilmemekten de ve dışlanmaktan çok korkarlar.

Peki, çocuklarımızın bu korkularıyla nasıl baş etmememiz gerekiyor?

  • Çocuklar korktukları zaman ihtiyaç duydukları, destek görmek istedikleri kişiler anne ve babasıdır. Yukarda da bahsettiğim gibi dönemsel olarak yaşanan bu korkular normal olmakla birlikte burada önemli olan nokta çocukların korkularına karşı doğru bir yaklaşım sergilemek. Bunun içinde çocuğunuzun dönemsel olarak hangi korkuları geliştireceğini iyi bilmeniz gerekir ki doğru yaklaşımda bulunabilesiniz. Eğer çocuğunuzun korkusu gelişimsel olarak normal kabul ettiğimiz korkulardan birisi değil de, her hangi bir olay veya durumdan sonra geliştirdiği bir korku ise bu korkunun ortadan kaldırılması, müdahale edilmesi açısından sebebinin bilinmesi önemlidir.
  • Çocuğunuzun gelişimsel korkularıyla baş edebilmek için ilk olarak korkusunu küçük görmemeniz gerekir. Saygı duymanız ve onu anladığınızı dile getirmeniz çocuğun size olan güvenini tazeleyecektir. Aksi halde ise korkuları daha çok artacaktır.
  • Çocuğunuzu dinleyin, korkusu hakkında yaşına uygun bilgiler vererek konuşun, açıklamalar yapın. Gerekirse hikaye kitabı, çizgi film, görsel materyaller, şarkı vb. unsurlardan yararlanabilirsiniz. Bu şekilde çocuk kendi hissettiğini de tanımlayabilecek, kendisini keşfedebilecek.
  • Her insanın geçmişte korku tecrübesi olmuştur. Eğer çocuğunuzun da böyle bir tecrübesi varsa yani geçmişte korkup şu anda korkmadığı bir durum varsa bunu ona hatırlatabilirsiniz. Yoksa da kendi tecrübelerinizden bahsedebilirsiniz.
  • Toplumumuzda çokça dile gelen “korkunun üzerine git” algısı çocuklar için çok doğru olmayabilir. Bunun yerine çocuğu zorlamadan aşamalı bir şekilde, küçük küçük adımlarla korkunun üstesinden gelmeye çalışabilirsiniz.
  • Her yaşta olduğu gibi çocukluk döneminde de fiziksel temas çok önemlidir. Korku anında çocuğunuza sarılın ve yanında güvende olduğunu hissettirin.
  • Çocuklar anne babalarını örnek alırlar, onlar gibi davranmaya çalışırlar. Bu yüzden her konuda olduğu gibi bu konuda da ebeveyn olarak doğru model olun.
  • Çocuğunuzun korkuları artık günlük yaşamını etkileyecek ve aksatacak şekilde büyümüşse bir uzman tarafından destek alabilirsiniz.

Çocuğunuzun korkuları karşısında kesinlikle yapılmaması gerekenlere de maddeler halinde birazcık değinmek istiyorum.

  • Çocuğunuzu korkusunun üstüne itmeyin. Hazır olmasını bekleyin.
  • Çocuğunuzun korkularıyla dalga geçmeyin. “Ya bundan korkulur mu?” vs. gibi cümleler kullanmayın.
  • Korku anında sakinleştirmek için “erkek adam korkmaz, artık büyüdün bu tarz şeylerden korkmaman lazım.” gibi cümlelerde oldukça yanlış bir tutum.
  • Çocukların günlük hayatlarında korkularını tetikleyecek ortamlarda bulundurulmamalı, televizyon programları izletilmemeli ve hikaye, masal okunmamalı.
  • Çocuklar korkuları yüzünden azarlanmamalı, cezalandırılmamalı, sabırlı davranılmalı.
  • Çocuğa aşırı koruyu bir tutumla yaklaşılmamalı.

Kaynak

https://www.sabah.com.tr/yazarlar/cumartesi/bsemerci/2016/12/24/cocuklarin-korkulari

Yazar: Feyza Nur Yaşar